کد مطلب:36513 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:199

جهل بر علمی كه آدمی را طلبكارتر، خودخواه تر و سنگینتر كند و به او غرور و عجب بیشتر ببخشد، شرف و فضیلت دارد. سود و زیان علم، در نسبت با عالم تعریف می شود. لذا نمی توان گفت فیزیك مطلقا علم زیان آوری است یا فلسفه یا فقه مطلقا علم نافعی است. ممكن است كسی از این علوم سود برد و دیگری زیان كند. روی هیچ علمی نوشته نشده است كه خوب است یا بد، نافع است یا ضار. بلكه عالمان اند كه خوب یا بد هستند. خوبی یا بدی عالمان نیز بستگی به این دارد كه كدام ضلع از كثیر الاضلاع وجود آنها با علم تقویت شده باشد. علمی كه انسان را متواضع تر و خدمتگزارتر كند، علم سودمندی است و علمی كه آدمی را خودبین تر و طلبكارتر كند، علم زیان آوری است. علم از این جهت شبیه خوراكیهاست. خطرناكترین داروها و سموم در مواردی نافع اند و دردی را درمان می كنند و بهترین و لذیذترین غذاها در مواردی سم مهلك اند. نمی توان دسته ای از خوراكیها

[صفحه 21]

را مطلقا بد و دسته ای دیگر را مطلقا خوب خواند. مفسران در تفسیر این آیه كه:

فلینظر الانسان الی طعامه (عبس، 24)

آدمی باید به طعام خود نظر كند

گفته اند كه منظور از طعام، طعام باطنی (یعنی علم) است. آدمی باید ببیند كه چه می آموزد و پای درس چه كسی می نشیند و از طریق گوش، چه می خورد. به قول مولانا:

آدمی فربه شود از راه گوش
جانور فربه شود از حلق و نوش

(مثنوی، دفتر ششم، بیت 291)

صفحه 21.